म मोडेल अर्थात् कठपुतली
बिनु रिजाल, एजेन्सीको सहयोगमा
एउटी सुन्दर युवती भिडियो क्यामेराको अगाडि बसेकी छिन् । उनको नाम हो सिना केच । उनी मोडल हुन् । कुनै विख्यात फोटोग्राफरसँग उनी कास्टिङ गर्दै छिन् । केहीबेर फोटो खिचेपछि ऊ सिनालाई लुगा खोल भन्छ । उनी फोटोग्राफरको निर्देशनअनुसार लुगा खोल्दै जान्छिन् । सिना पहिरनमुक्त भएपछि फोटोग्राफर पनि आफ्नो सबै लुगा खोल्छ । र, सिनालाई भन्छ- 'ए मैयाँ, केही सेक्सी हरकत गर न !' फोटोग्राफरको सहयोगी सिनालाई फोटोग्राफरले भनेबमोजिम गर्न इसारा गर्छ ।
फोटोग्राफरको एसिस्टेन्ट सिनालाई दबाब दिँदै भन्छ- 'सिना ! तिमी फोटोग्राफरको संवेदनशील अंग समात र यसलाई मज्जाले निचोरिदेऊ । उसलाई यसो गरेको मन पर्छ । '
यो काल्पनिक घटना होइन । हामीले स्टार भन्ने गरेका टप मोडेलहरूको यर्थाथ हो । चमकदमकपूर्ण दुनियाँका यी फेसन मोडेलका अनुभव समेटेर अर्की टप मोडेल सारा जिफले पिक्चर मी डकुमेन्ट्री बनाएकी छिन् ।
सिना त्यो वरिष्ठ फोटोग्राफरले भनेजस्तै गर्छिन् । सुट गरिसकेपछि भने उनलाई साह्रै नमज्जा लाग्छ, ग्लानि अनुभव हुन्छ । भोलिपल्ट काम पाएको जानकारी दिइन्छ उनलाई । तर, उनी जागिर अस्वीकार गर्छिन् । 'कास्टिङ नै यति भद्दा छ भने काम कति भद्दा होला ।' त्यसपछि त्यो वरिष्ठ फोटोग्राफरले उनलाई कहिल्यै काम दिएन ।
चम्किलो मोडलिङ उद्योगको कुरूप अनुहार हो यो । तर, यसको कुरूपताबारे सार्वजनिक रूपमा कुरा गर्न थोरै मोडेल मात्र तयार हुन्छन् । तयार हुन् पनि कसरी ? उद्योगविरुद्ध बोल्नेहरूलाई नराम्ररी सिध्याइन्छ ।
यही 'गोप्य उद्योग'का सुन्दर अनुहार हाम्रो समयका आइकन भएका छन् । सहरका मुख्य स्थानमा चालीस फिट अग्ला होर्डिङबोर्डहरू उनीहरूका सुन्दर र सुडौल शरीर पस्किरहेका हुन्छन् । हामी उनीहरूलाई देखेर रोमाञ्चित हुन्छौँ र अनेकथरी कल्पना गर्न थाल्छौँ । मोडेलहरू डिप्रेसनको सिकार भएका र दुव्र्यसनीमा फसेका बाहेक यस उद्योगका बारेमा आममानिसलाई खासै थाहा हुँदैन । किनभने, मोडेलहरू ज्यादै कम अन्तर्वार्ता दिन्छन् । फेरि उनीहरूको अन्तर्वार्ता खेल सकिनासाथ खेलाडीले कपडा फुकाल्दै दिएको अन्तर्वार्ताजस्तो हुन्छ ।
अत्यन्त आकर्षक देखिने मोडलिङ उद्योगका विकृतिपूर्ण पाटाहरूका भण्डाफोर गर्ने हिम्मत गरेकी छिन् मोडेल सिना चेकले । उनले डकुमेन्ट्री फिल्म पिक्चर मीमा मोडेलहरू कति शोषित, पीडित र निरीह छन्, दुनियाँलाई बताउने 'जोखिम' उठाएकी छिन् ।
यो डकुमेन्ट्री पूर्वमोडेल सारा जिफले बनाएकी हुन् । मोडलिङ उद्योगमा टिक्न नसकेर उनले यसको भण्डाफोर गर्न लागेकी होइनन् । मोडलिङ उद्योगबाट उनले लाखौंँ डलर कमाइन् । चर्चित ब्रान्डहरू काल्भिन क्लिन, टमी हिलफिगर, डोल्स एन्ड गावाना आदिका लागि उनले मोडलिङ गरिसकेकी छिन् । कुनैवेला टाइम स्क्वायरमा उनका तस्बिर भएका ठुल्ठूला होर्डिङबोर्डहरू उभिएका थिए ।
पिक्चर मी डकुमेन्ट्री होम भिडियो डायरीका रूपमा बनाएकी थिइन् उनले । भिडियो खिच्ने क्रममा उनका पूर्वप्रेमी तथा सह-निर्देशक ओले सेल कहिलेकाहीँ र्याम्पमा नै भिडियो क्यामेरा लिएर जान्थे । फिल्मका विद्यार्थी भएकाले उनलाई क्यामेरा र्याम्पमा लैजान सजिलो भयो ।
डकुमेन्ट्री मोडलिङ उद्योगका सतही कुराबाट सुरु हुन्छ-मोडेलबीचको मित्रता, क्याट्वाक शोको गफ आदि । यसका साथै डकुमेन्ट्रीमा जिफ र सेलको व्यक्तिगत जीवन पनि उतारिएको छ, उनीहरूका कमाइ, सम्बन्ध आदि । सेलभन्दा जिफ कयौंगुणा
बढी कमाउँथिन् ।
यो डकुमेन्ट्री बनाउन पाँच वर्ष लाग्यो । डकुमेन्ट्री बनाउँदा उनीहरू फिल्ममेकरभन्दा अन्डरकभर पत्रकारजस्ता थिए ।
आफ्ना योजनाअनुसार भिडियो खिच्न भने पाएनन् उनीहरूले । सेललाई धेरैपटक आयोजकले शोमा छिर्न दिएनन् । अनि, छिर्न सफल भए पनि कतिपटक उनलाई शोबाटै निकालिएको थियो ।
एकपटक लसएन्जेलसमा रेस्टुरेन्ट मालिक मिस्टर चाउको घरमा जुसी शो भएको थियो । सेल सुटुक्क मोडेल, फोटोग्राफर र आयोजकहरूको गतिविधि खिचिरहेका थिए । हतियारसहितका गार्डले उनलाई देखे र उनको क्यामेरा खोसे । यस्ता घटना कति भए, कति !
एकदमै न्यून बजेटमा निर्माण गरिएको र सेलको कोठामा सम्पादन गरिएको यो डकुमेन्ट्री मोडलिङ उद्योगको कुरूप अनुहार देखाउन सफल छ । केही समीक्षकहरूले त यसलाई मोडलिङ-जगत्माथि बनेका वृत्तचित्रहरूमध्ये उत्कृष्ट मानेका छन् ।
यस डकुमेन्ट्रीमा एक १६ वषर्ीया मोडेलको कथा पनि समावेश गरिएको छ । ती मोडेल फोटोसुटका लागि पेरिस जान्छिन् । मोडलिङ-जगत्का बारेमा उनलाई खासै जानकारी छैन । उनका साथमा उनका अभिभावक वा मोडलिङ एजेन्सी कोही पनि छैनन् । सारा जिफ आफ्नो भोगाइका आधारमा ती किशोरीको पहिलो अनुभव यसरी बयान गर्छिन्- 'स्टुडियो छोडेर ती किशोरी बाथरुम जान्छिन् । त्यहाँ भेटिन्छ विश्वविख्यात फोटोग्राफर । ऊ बिस्तारै उनको शरीर सुम्सुम्याउन थाल्छ । उनका संवेदनशील अंगहरूसँग खेल्न थाल्छ । त्यसपछि... मोडेलहरू यस्ता हर्कतसँग अभ्यस्त हुँदै जान्छन् । यस्ता ज्यादती चुपचाप सहेर बस्छन् अधिकांश मोडेल । जसले विरोध गर्यो, त्यसको भविष्य समाप्त !'
तर, यी किशोरी मोडेलको अन्तर्वार्ता वृत्तचित्रमा राखिएको छैन । सुरुमा त उनी यो वृत्तचित्रमा आफ्नो अन्तर्वार्ता राख्न राजी भएकी थिइन् । तर, पछि यसको जोखिमयुक्त परिणामदेखि डराइन् उनी । आफ्नो अन्तर्वार्ता समावेश नगर्न अनुरोध गरिन् । जिफले मोडलिङ-जगत्मा सधंै धोका खाइरहने यी किशोरी मोडेललाई धोका दिन चाहिनन् ।
कहिलेकाहीँ त मोडेललाई मोडलिङ एजेन्सीका पैसावाल आयोजकका साथ रक्सी पिउन र खाना खान दबाब दिइन्छ । उनीहरूलाई निराश पार्न चाहँदैनन् मोडेलहरू किनभने यस कार्यक्रमका लागि आयोजकले एक लाख डलर खर्च गरिसकेका हुन्छन् । जिफ भन्छिन्- 'मोडेल निरीह हुन्छन् । उनीहरू आयोजक र व्यापारीका अगाडि लल्याकलुलुक परिदिन्छन् ।'
एकपटक १६ वषर्ीया एक मोडेललाई ४५ वर्षे फोटोग्राफरले यौनदुव्र्यवहार गरेछ । मोडेलले एजेन्सीसँग गुनासो गरिन् । एजेन्सीले उल्टै फोटोग्राफरसँग 'यौनसम्बन्ध राखेको भए तिम्रो के जान्थ्यो ?' भनेर हकारेछ ।
मोडलिङ सुरु गर्दा जिफ केवल १४ वर्षकी थिइन् । न्युयोर्कको इस्ट भिलेजमा उनको पहिलो फोटो सुट भएको थियो । फोटोग्राफरले उनको स्तन हेर्न चाहे । भर्खरकी किशोरी जिफका स्तन उठिसकेका थिएनन् । जिफले चुपचाप सर्ट खोलिन् । फोटोग्राफर उनको वरिपरि सार्क माछाझैं फनफनी घुम्यो र भन्यो- 'आवश्यक पर्यो भने तिमीले हामीलाई आफ्नो नांगो शरीर देखाउनुपर्छ ।'
जिफका बाबु स्नायु जीवविज्ञानका प्रोफेसर हुन् । २० वर्षको उमेरमा जिफ आफ्ना प्रोफेसर बाबुभन्दा कयौंगुणा बढी कमाउँथिन् । मोडलिङ क्षेत्रमा लाग्ने उनी परिवारको पहिलो सदस्य थिइन् । उनका बौद्धिक बाबुआमाले मोडलिङ क्षेत्रमा कदम राख्ने उनको योजनाको घोर विरोध गरे । तर, विद्रोह गरेर उनी यही पेसामा लागिन् ।
मोडलिङमा उनी संयोगवश छिर्न पुगिन् । एक दिन स्कुलबाट र्फकंदै गरेकी जिफलाई एक महिला फोटोग्राफर र उनका श्रीमान्ले देखे । फोटोसुटका लागि आग्रह गरे । त्यसको एक साताभित्रै उनले जमैकामा फोटोसुट गरिन् । प्रसिद्ध ब्रान्ड केल्भिन क्लिनका लागि मोडलिङ गरिन् । दिउँसो एकछिन् फोटोसुट गरेर उनी हजारौं डलर कमाउँथिन् । आमाबाबुसँग कुरा नमिलेपछि १८ वर्षको उमेरमा उनले घर छोडिन् । दुई वर्षमा नै भव्य र सुविधासम्पन्न एपार्टमेन्ट किन्ने पैसा कमाइन् ।
तर, पैसा प्रसस्तै कमाउने भए पनि मोडेल कठपुतलीभन्दा बढी केही होइन भन्छिन् उनी । यो पेसामा प्रवेश गरेका महिलालाई भविष्यका बारेमा नसोच्न र शारीरिक बनोट उस्तै र उही राखिराख्न प्रोत्साहन गरिन्छ । 'आफ्नो शरीरको तौल घटाउने कुरामा मात्र एउटी मोडेलको नियन्त्रणमा केवल यौटा कुरा हुन्छ- आफ्नो शरीरको तौल घटाउनु । त्यसबाहेक जीवनका कुनै पनि कुरा उनको नियन्त्रणमा हुँदैन ।'
अहिले जिफ २७ वर्षकी भइन् । उनी करनेल विश्वविद्यालयमा पढिरहेकी छिन् । उनले मोडलिङ चटक्कै छोडेकी भने छैनन् । तर, सुविधासम्पन्न फ्ल्याटको सट्टा अचेल उनी एककोठे सामान्य एपार्टमेन्टमा बस्छिन् । र्याम्पको सट्टा लाइब्रेरीमा समय बिताउँछिन् ।
'मोडलिङ-जगत्बाट,' जिफ भन्छिन्, 'मैले पाएको शिक्षा यही हो कि रातारात प्रगति गर्न खोज्नु हुँदैन ।'
No comments:
Post a Comment